Bİrİncİ DÜnya SavaŞi Öncesİ Osmanli İmparatorluĞu

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN DURUMU


Yirminci yüzyılın başlarında Avrupa sınırlarından taşıyordu.
Ekonomik rekabet, sömürgecilik ve milliyetçilik akımları Avrupa’yı
ikiye bölüyordu. Almanya-Fransa ve Rusya-Avusturya arasındaki
çekişmeler gerginliğe dönüşüyordu. 28 Haziran 1914’te
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahdı Arşidük Ferdinand’ın bir
Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesi bu gerginliğe son noktayı
koydu.
Avusturya’nın 28 Temmuz 1914’te Sırbistan’a seferberlik ilanının
ardından 1. Dünya Savaşı başlamış oluyordu. Bir yandan Almanya,
Avusturya-Macaristan ve İtalya’dan oluşan üçlü İttifak Devletleri, bir
yanda da İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan Üçlü İtilaf Devletleri
sonunda Avrupa’yı ikiye bölmüşlerdi.
Savaş ilanlarının ardından İtalya tarafsızlığını ilan ettiyse de bir yıl sonra İtilaf Devletleri’ne katıldı.
Osmanlı İmparatorluğu tarihin gördüğü en geniş sınırlara sahip olmuş,
her çeşit milleti ve inanışı içinde barındırmış ve yaklaşık 600 yıl
süren saltanatını 20. Yüzyılın başında kaybediyordu. Dışta ve içte
yaşadığı mücadeleler Osmanlı Devleti’ni çökertiyor, topraklarını ve
gücünü dağıtıyordu. Son olarak Trablusgarp ve Balkan Savaşları ile arka
arkaya yenilgiler alan Osmanlı Devleti, Doğu Trakya dışında Avrupa’daki
bütün topraklarını kaybetmiş, saygınlığını ve gücünü yitirmişti. Artık
Osmanlı Devleti’nin ölümü bekleniyor ve diğer ülkeler tarafından
paylaşım planları hazırlanıyordu.
Rusya boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmeyi hedeflerken,
İngiltere Süveyş Kanalı ve Hint yolunun güvenliği için Filistin’i ele
geçirmeyi tasarlıyor, Fransa; Lübnan, Suriye ve Kilikya’nın kontrolünü
düşlüyor; Almanlar doğuya yayılma politikası güdüyor, İtalyanlar ise
Antalya’ya sahip olmayı istiyorlardı.
Birinci Dünya Savaşı’nın patlamasının ardından Osmanlı Devleti önce
İtilaf Devletleri ile birlikte olmaya niyetlendiyse de, Rusya’nın bu
duruma soğuk bakması Osmanlı’yı Almanya’ya doğru yönlendirdi ve 2
Ağustos 1914’te yapılan gizli bir antlaşma ile Alman-Türk ittifakı
kesinleşti.
Bu tarihten sonra, güvenliği açısından seferberlik ve silahlı
tarafsızlık ilan eden Osmanlı Devleti, 10 Ağustos 1914’te İngiliz
donanmasından kaçan GOEBEN ve BRESLAU adlı Alman savaş gemilerinin
boğazlardan geçmesine izin verir ve boğazları tüm yabancı gemilere
kapatır.
GOEBEN ve BRESLAU’ın boğazlardan geçmesi itilaf devletlerinin tepkisine
yol açar. Bunun üzerine Osmanlı Devleti, bu iki gemiyi, daha önce
İngilizlere sipariş ettikleri ve hatta parasını ödedikleri halde
alamadıkları iki gemi yerine satın aldıklarını açıklar. Böylece, Yavuz
ve Midilli adı verilen bu iki savaş gemisi Osmanlı Donanması’na
katılmış olur.
27 Eylül 1914’te Amiral Souchon komutasındaki Yavuz, tatbikat amacıyla
çıktığı Karadeniz’de Ruslar’a ait Sivastapol ve Novorosisk limanlarını
bombalayınca 1 Kasım 1914’te Ruslar Kafkasya’da sınırı geçerek fiilen
savaş başlatmış ve Osmanlı Devleti de sıcak savaşın içine çekilmiş olur.
Osmanlı Devleti’nin elinde bulunan boğazlar, konumları nedeniyle
özellikle Avrupa için çok büyük bir önem taşıyorlardı. Tarih boyunca
uğurlarında nice savaşlar verilen boğazlar stratejik, ekonomik ve
kültürel açıdan paha biçilmez değerdeydiler. Bugün bile bakıldığında
değerlerini korumaya devam ettikleri açıktır.
İtilaf Devletleri’nin Boğazları açma nedenlerinin başında, elbette ki
boğazların sahip olduğu bu stratejik önem yatıyordu. Rusya’ya yardım
edebilmek hedefiyle yapılanan bu düşünce ; aynı zamanda Almanya’dan
yeterli yardım alamayacağı ve fazla direnemeyeceği düşünülen Osmanlı’yı
tek başına ve planlanmış bir barışa mahkum etmeyi planlıyordu. Ayrıca
boğazları kazanmak demek, İstanbul’u ele geçirip Osmanlı ve tüm Avrupa
üzerinde manevi bir yıkıma sebep olmak demekti. Tarafsız kalan pek çok
ülke bu başarıya kayıtsız kalamayacak ve İtilaf Devletleri’ne
katıldıklarını açıklayacaklardı.
Boğazlardan geçilebilirse, kazanılacak olan başarı tüm Müslüman
sömürgeleri sindirecek, güneyde sömürge devletlerini rahatsız eden
hiçbir şey yaşanmayacaktı.
Bu düşünceyle İngiltere 28 Ocak 1915’te Osmanlı’ya savaş kararı aldı ve bu karara Fransa da katıldı.